آموزش پی اچ پی از مقدماتی تا پیشرفته
پی‌اچ‌پی یک زبان برنامه‌نویسی است که برای طراحی وب توسعه یافته‌است، اما میتوان از آن به عنوان یک زبان عمومی نیز استفاده‌کرد. تا ژانویهٔ سال ۲۰۱۳ میلادی پی‌اچ‌پی بر روی ۲۴۴ میلیون وب‌گاه و ۲٫۱ میلیون سرور وب نصب شده‌است. این زبان در سال ۱۹۹۵ میلادی توسط راسموس لِردورف ساخته‌شد و در حال حاضر توسعهٔ آن بر عهدهٔ گروه پی‌اچ‌پی میباشد. در ابتدا پی‌اچ‌پی از عبارت صفحهٔ خانگی شخصی گرفته شده‌بود. اما اکنون این کلمه مخففِ بازگشتی PHP: Hypertext Preprocessor به معنی پی‌اچ‌پی: پیش‌پردازندهٔ ابرمتن میباشد.
خرید آنلاین فایل و دانلود آن بلافاصله بعد از پرداخت:
کدهای پی‌اچ‌پی توسط یک سرور وب که نرم‌افزار پی‌اچ‌پی بر روی آن نصب باشد، تفسیر میشوند. دستور‌های این زبان می‌توانند به صورت مستقیم در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار بگیرند. زبان پی‌اچ‌پی از نسخهٔ ۴٫۳ به بعد قابلیت پشتیبانی از واسط خط فرمان را نیز به امکانات خود اضافه کرد. این قابلیت می‌تواند برای ایجاد نرم‌افزارهای غیر وبی و یا نرم‌افزارهایی با واسط گرافیکی کاربر مورد استفاده قرار بگیرد. پی‌اچ‌پی یک نرم‌افزار آزاد است که تحت مجوز پی‌اچ‌پی انتشار یافته است. این مجوز به دلیل قرار دادن محدودیت بر روی استفاده از عنوان پی‌اچ‌پی، با مجوز همگانی گنو (GPL) سازگار نیست. پی‌اچ‌پی را میتوان بر روی اکثر سرورهای وب نصب کرد. همچنین قابلیت نصب آن به صورت یک شل جداگانه بر روی تقریباً تمامی سیستم‌های عامل و پلت‌فرم‌ها (یا سکوها) وجود دارد.تمامی این استفاده‌ها رایگان است.
ساختار زبان برنامه نویسی پی اچ پی
برنامه Hello World زیر با استفاده از زبان پی‌اچ‌پی که در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار گرفته‌است، نوشته شده:
<!DOCTYPE html> <meta charset="utf-8"> <title>PHP Test</title> <?php echo 'Hello World'; ?>
از آنجایی که پی‌اچ‌پی نیازی ندارد که در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار بگیرد یا بر روی سرور وب اجرا شود، کوتاه‌ترین برنامه Hello World پی‌اچ‌پی به صورت زیر است:
<?= 'Hello world';
مفسر پی‌اچ‌پی تنها کدهایی که در درون جداکننده‌های پی‌اچ‌پی قرار بگیرند را تفسیر میکند. معروف‌ترین جداکننده‌های پی‌اچ‌پی علامت <?php و ?> است. جداکننده‌های دیگری مانند <script language="php"> و </script> یا جداکنندهٔ کوتاه <? یا <?= (که برای خروجی دادن متن یا متغیر استفاده میشود) و <% یا <%= و %> نیز وجود دارند. تمامی نوشته‌هایی که در خارج از جداکننده‌های پی‌اچ‌پی قرار بگیرند، توسط مفسر تفسیر نشده و به عنوان خروجی ارسال خواهند شد. استفاده از جداکننده‌های کوتاه می‌تواند از قابلیت حمل برنامه بکاهد، از آنجا که این جدا کننده‌های توسط تنظیمات پی‌اچ‌پی قابل غیرفعال‌سازی هستند. از این رو استفاده از این جداکننده‌ها توصیه نمی‌شود. هدف تمامی این جداکننده‌ها این است که کد پی‌اچ‌پی را از قسمت غیر-پی‌اج‌پی مانند اچ‌تی‌ام‌ال جدا کند.
نام متغیرها در زبان پی‌اچ‌پی حتماً باید با نماد دلار آغاز شود و نیازی به مشخص کردن نوع آنها نیست. برخلاف نام توابع و کلاس‌ها نام متغیرها به بزرگی و کوچکی حروف حساس هستند. خطوط جدید و فاصله‌ها نادیده گرفته شده (به جز فاصله‌هایی که در درون رشته‌ها قرار داشته باشند) و تمامی دستور‌های این زبان با علامت سمی‌کولن (;) پایان می‌یابند. در زبان پی‌اچ‌پی به ۳ صورت متفاوت میتوان کامنت گذاشت. از علامت‌های /* */ برای کامنت‌های چندخطی و از علامت‌های // یا # برای کامنت‌های یک خطی استفاده میشود.
از نظر ساختار کلی و کلمات کلیدی، پی‌اچ‌پی مانند بسیاری از زبان‌های سطح بالا از قواعد زبان سی پیروی میکند. اما برای تمام ساختارهای کنترلی قواعد نوع دومی نیز وجود دارد که میتوان از آنها مانند ساختار اصلی بهره برد. این قواعد نوع دوم مانند زبان‌های خانوادهٔ بیسیک است.
انواع داده
زبان پی‌اچ‌پی داده‌های عددیِ صحیح را بر اساس نوع پلت‌فرم ذخیره میکند. در سیستم‌های ۳۲بیتی و ۶۴بیتی به ترتیب اعداد صحیح به‌صورت ۳۲ و ۶۴بیتی ذخیره میشوند. اعداد بدون‌علامت در عملکردی که مانند هیچ‌کدام از زبان‌ها برنامه‌نویسی دیگر نیست، در موقعیت‌هایی به اعداد علامت‌دار تبدیل میشوند. اعداد صحیح می‌توانند با مبنای ده (به صورت مثبت یا منفی یا مثبت)، در مبنای ۱۶، در مبنای ۸ و یا در مبنای ۲ مقداردهی شوند. اعداد اعشاری نیز باتوجه به پلت‌فرم ذخیره میشوند. این اعداد را به صورت اعشاری ساده و یا ۲ حالت از نمایش علمی میتوان مشخص کرد. پی‌اچ‌پی مانند زبان‌های جاوا و سی++ به‌صورت پیش‌فرض داده‌های بولی (صحیح و غلط) را در خود تعریف کرده‌است. بر اساس قوانین تبدیل متغیرها در این زبان، تمامی متغرهای غیر صفر به صحیح و تمامی متغیرها با مقدار صفر به غلط تبدیل میشوند. عملکردی مشابه در زبان پرل و سی++ وجود دارد. نوع داده‌ای به نام نال (null) نیز در این زبان وجود دارد. متغیر نال هیچ مقداری ندارد. تنها متغیر از نوع نال NULL (کلمهٔ نال با حروف بزرگ) است. داده‌هایی که از نوع منبع (Resource) هستند، نمایان‌گر اشاره‌گرهایی به منابع خارجی می‌باشند. این نوع متغیرها توسط خانوادهٔ خاصی از توابع که از معمولاً در یک افزونه قرار دارند ایجاد شده و تنها توسط همین خانواده از توابع قابل استفاده است. داده‌هایی مانند فایل‌ها، تصاویر و اتصال‌ها به پایگاه‌های داده مثال‌هایی از منابع خارجی هستند که نیاز به متغیرهای منبع دارند. آرایه‌ها می‌توانند اعضایی از تمامی انواع داده‌ای که پی‌اچ‌پی از آنها پشتیبانی میکند، را در خود داشته‌باشند. ترتیت در آرایه‌های پی‌اچ‌پی حفظ می‌گردد. آرایه‌ها در واقع جداول درهم‌سازی هستند که می‌توانند برای هر عضو خود یک کلید داشته‌باشند. در صورتی که کلیدی برای عضو مشخص نگردد، مانند آرایه‌های معمولی، به‌صورت خودکار از اعداد به‌عنوان کلید استفاده می‌گردد. این شماره گذاری از عدد صفر آغاز میشود. همچنین اعضای با کلید و بدون کلید می‌توانند در کنار هم در یک آرایه قرار بگیرند. پی‌اچ‌پی داده‌های رشته‌ای نیز دارد. رشته‌ها می‌توانند در درون علامت ‘ یا قرار گرفته و یا با قواعد نوداک (nowdoc) و هیِرداک (heredoc) نوشته‌شوند.
توابع پی اچ پی
زبان پی‌اچ‌پی صدها تابع پایه و هزاران تابع افزونه دارد. اکثر این توابع به‌خوبی بر روی وب‌گاه پی‌اچ‌پی متسندسازی شده‌اند. نام‌گذاری توابع پایهٔ این زبان از قوانین یکسانی و مشخصی پیروی نمی‌کند. پی‌اچ‌پی تاکنون توابعی برای پشتیبانی از رشته‌های اجرایی (Thread) ارائه نکرده‌است اما از سیستم‌های چندپردازنده پازیکس (POSIX) پشتیبانی میکند.
توابع جدید می‌توانند به شکل زیر تعریف شوند:
function myNameFunction() { // تابع را تعریف میکند return 'John Doe'; // مقداری را بازمی‌گرداند } echo 'My name is ' . myNameFunction() . '!'; // خروجی متن مقابل خواهد بود: 'My name is John Doe!'
در نسخهٔ ۵٫۲ و نسخه‌های قبل آن توابع دست اول نبوده و تنها به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم با نام‌شان قابل فراخوانی هستند. توابع پی‌اچ‌پی می‌توانند بدون نوشتن نمونه اولیه (Prototype) تعریف شوند. تعریف توابع می‌تواند در درون بلاک‌های شرطی قرار بگیرند تا در شرایط خاص تعریف شود. تمامی توابع پی‌اچ‌پی در هنگام فراخوانی باید در جلوی خود پرانتز داشته‌باشند. متغیرهایی که با دستور new ساخته میشوند در صورتی آرگومان نداشته‌باشند، از این قاعده مستثنی هستند. پی‌اچ‌پی قابلیت تعریف توابع بدون نام را ندارد اما میتوان با قرار دادن نام یک تابع در متغیر، تابع را به‌صورت غیرمستقیم فراخوانی کرد.
از نسخهٔ ۵٫۳ به بعد میتوان با استفاده از قابلیت بستار (Closure) ، توابع بدون‌اسم را به صورت زیر تعریف کرد:
function getAdder($x) { return function($y) use ($x) { return $x + $y; }; } $adder = getAdder(8); echo $adder(2); // خروجی عدد ۱۰ خواهد بود
در تکه‌کد بالا تابع getAdder به کمک متغیر $x یک بستار تعریف میکند که متغیر $y را به‌عنوان ورودی میگیرد. این نوع تابع یک شیء دست اول است به این معنی که میتوان آن‌را در یک متغیر نگاه داشت، میتوان به‌عنوان ورودی آن‌را به توابع دیگر داد و استفاده‌های دیگری از آن کرد. (توضیحات کامل‌تر در وب‌گاه ویکی پی‌اچ‌پی موجود است.)
دستور goto نیز در زبان پی‌اچ‌پی به‌شکل زیر قابل استفاده است:
function lock() { $file = fopen('file.txt', 'r+'); retry: if (!flock($file, LOCK_EX | LOCK_NB)) { goto retry; } fwrite($file, 'Success!'); fclose($file); }
هنگامی که تایع flock فراخوانده میشود، پی‌اچ‌پی سعی میکند تا فایلی را قفل کند. کلمه‌ای که قبل از علامت : در ابتدای خط قرار میگیرد، نام خط را مشخص میکند.(در اینجا retry) این نام را میتوان در دستور goto به‌عنوان مقصد مورد استفاده قرار داد. مقصدهای دستور goto در زبان پی‌اچ‌پی باید درون فایل و محیط جاری باشند. پشتیبانی از این دستور از نسخهٔ ۵٫۳ به پی‌اچ‌پی افزوده شده‌است.
اشیاء در پی اچ پی
قابلیت برنامه‌نویسی شیءگرایی به‌صورت ابتدایی در نسخهٔ ۳ به زبان پی‌اچ‌پی افزوده و در نسخهٔ ۴ بهتر شد. این قابلیت که در نسخهٔ ۵ کاملاً بازنویسی شده‌بود با افزایش قابلیت‌ها و بهبود عمل‌کرد در درون زبان قرار گرفت.در نسخه‌های قبلی پی‌اچ‌پی، با اشیأ مانند یک نوع داده برخورد می‌شد. بنابراین باید در هر بار مقداردهی و یا ارسال شیء به یک تابع، کل محتویات شیء در یک فضای حافظه جدید کپی شود. اما در نسخهٔ ۵ نحوهٔ مدیریت اشیأ تغییر کرد. از این پس اشیأ با یک اشاره‌گر به فضای حافظه مشخص میشوند نه با مقادیرشان. در کنار این بهبودها مفاهیم جدیدی مانند متغیرهای شخصی (Private member variables) و عمومی (Public member variables) و همچنین کلاس‌های انتزاعی (Abstract Class)، کلاس‌های نهایی (Final Class) وبسیاری موارد دیگر نیز معرفی شدند. نحوهٔ تعریف متدهای سازنده (Constructors) و تخرب‌کننده (Destructors) نیز مانند زبان سی++ استانداردسازی شد و راه حلی برای مدیریت خطاها و استثناها ارائه گردید. علاوه‌بر این موارد، پی‌اچ‌پی ۵ قابلیت استفاده از اینترفس‌ها (Interface) را نیز معرفی و از پیاده‌سازی چندین اینترفیس در یک کلاس پشتیبانی کرد. در این میان اینترفیس‌های خاصی برای برقرار کردن رابطه با ساختارهای زبان به‌وجود آمدند. برا مثال با کلاس‌هایی که اینترفیس ArrayAccess را پیاده‌سازی کنند، میتوان مانند آرایه‌ها برخورد کرد.
اگر شخص برنامه‌نویس با استفاده از کلمهٔ کلیدی clone سعی کند که یک شیء را کپی کند، موتور زند ابتدا بررسی میکند که متد __clone در درون کلاس تعریف شده‌است یا خیر. در صورتی که تعریف نشده‌باشد، متد پیش‌فرض __clone فراخوانی میشود که تمامی خصوصیات کلاس را کپی میکند. اما اگر این متد در کلاس وجود داشته‌باشد، مسئولیت کپی کردن و مقداردهی در کلاس کپی‌شده بر عهدهٔ این متد خواهد بود.
یک نمونه‌کد ابتدایی از برنامه‌نویسی شیءگرا به زبان پی‌اچ‌پی به‌شکل زیر است:
class Person { public $firstName; public $lastName; public function __construct($firstName, $lastName = '') { $this->firstName = $firstName; $this->lastName = $lastName; } public function greet() { return "Hello, my name is " . $this->firstName . " " . $this->lastName . "."; } public static function staticGreet($firstName, $lastName) { return "Hello, my name is " . $firstName . " " . $lastName . "."; } } $he = new Person('John', 'Smith'); $she = new Person('Sally', 'Davis'); $other = new Person('iAmine'); echo $he->greet(); // prints "Hello, my name is John Smith." echo '{{سخ}}'; echo $she->greet(); // prints "Hello, my name is Sally Davis." echo '{{سخ}}'; echo $other->greet(); // prints "Hello, my name is iAmine." echo '{{سخ}}'; echo Person::staticGreet('Jane', 'Doe'); // prints "Hello, my name is Jane Doe."
میدان دید متغیرها و متدهایی که در درون کلاس‌های پی‌اچ‌پی تعریف میشوند به‌وسیلهٔ کلمات کلیدی public، private و protected مشخص میگردند. کلمهٔ کلیدی var نیز که در نسخه‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شد، هم‌اکنون معادل public میباشد. متدها و خاصیت‌های public در همه‌جا قابل دسترسی هستند. protected دسترسی آنها را به کلاس‌های مشتق‌شده (Inherited Class) محدود کرده و private دسترسی را فقط برای کلاس تعریف‌کننده میسر می‌سازد. در پی‌اچ‌پی اشیائی از یک نوع می‌توانند به متدها و خاصیت‌های خصوصی (private) یکدیگر دسترسی داشته‌باشند. در بسیاری از موارد، قابلیت‌های میدان دید در این زبان مفید دانسته میشود. با این حال عده‌ای نیز آنها را ناکارآمد می‌دانند.
آموزش پی اچ پی از مقدماتی تا پیشرفته
برای خرید این کتاب به همراه نمونه مثال های پیوست در فایل ، بر روی دکمه ی زیر کلیک کنید و پس از انتقال یافتن به درگاه بانک مبلغ فایل را پرداخت کرده و بعد از آن میتوانید فایل آموزش پی اچ پی را دانلود کنید و لذت ببرید.
خرید آنلاین فایل و دانلود آن بلافاصله بعد از پرداخت:
